Παραδοσιακοί χοροί της Ρόδου

Οι παραδοσιακοί χοροί δημιουργήθηκαν από το λαό, για να εκφράσει τα συναισθήματα του. Απλοί άνθρωποι, που μπορεί να μην γνώριζαν καλά-καλά ανάγνωση και γραφή, χόρευαν και τραγουδούσαν για να εκφράσουν τη χαρά αλλά και τη λύπη τους.

Οι παραδοσιακοί χοροί στην Ελλάδα, χωρίζονται βασικά σε «συρτούς» και «πηδηχτούς», ενώ η ονομασία του σχετίζεται κυρίως με τον τόπο καταγωγής του ή την ονομασία των προσώπων που σχετίζονται μ’ αυτόν. Το ύφος και ο χαρακτήρας κάθε χορού εξαρτάται από τα ήθη και τα έθιμα κάθε περιοχής, της λαϊκή της παράδοση, το κλίμα, τη γεωγραφική της κατάσταση αλλά και την ιστορία της. 

Στη συνέχεια θα γνωρίζουμε τους κυριότερους χορούς της Ρόδου που χαρακτηρίζονται περισσότερο «ανάλαφροι» και λυρικοί σε αντίθεση με τους χορούς της ηπειρωτικής Ελλάδας που έχουν «βαρύ» ύφος και για αυτό αποκαλούνται συχνά και «λεβέντικοι».

Τούρκικος
Μοιάζει με το ζεϊμπέκικο και δεν έχει καθορισμένα βήματα. Ο ρυθμός του είναι γρήγορος. Χορεύεται από ένα ή δυο χορευτές που δεν πιάνονται από τα χέρια. Πιο σπάνια χορεύεται από γυναίκα.

Σούστα ή πάνω

Το όνομά του το πήρε από την χαρακτηριστική κίνηση που κάνουν οι χορευτές όταν τον χορεύουν, που μοιάζουν να χοροπηδούν σαν μια σούστα (ελατήριο). Χορεύεται σε κάθε κοινωνική εκδήλωση.  

Αρχικά τον έλεγαν «πάνω» για να ξεχωρίζει από τον άλλο χορό του γάµου τον «κάτω» που έχει πιο αργό ρυθμό.

Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες που πιάνουν τα χέρια τους σταυρωτά. Κάθε περιοχή της Ρόδου, αλλά και της Δωδεκανήσου, έχει τη δική της σούστα που ξεχωρίζει είτε από τα διαφορετικά βήµατα είτε από τη μουσική της.  

Γαϊτανάκι ή Ροδίτικος
Χορεύεται στους γάμους και τις γιορτές, κυρίως από γυναίκες που πιάνονται σταυρωτά. Το Γαϊτάνι αναφέρεται στις κορδέλες που ήταν ραμμένες στην γυναικεία φορεσιά και είχαν συμβολική σημασία. Το χρώμα της κάθε μιας φανέρωνε ένα σταθμό της ζωής της γυναίκας (γάμο, παιδί κτλ.) και βλέποντας τες μπορούσε κάποιος να «διαβάσει» την προσωπική της ιστορία.

Κρητικός ή πηδηχτός Ρόδου
Χορεύεται σε όλες τις εκδηλώσεις από άνδρες και γυναίκες. Είναι χαρούμενος, ερωτικός και κυκλικός χορός που μοιάζει με τον Χανιώτικο συρτό. Λέγεται ότι οι Ροδίτες τον έμαθαν από τους Τουρκοκρητικούς που ήρθαν πρόσφυγες στην Ρόδο. 

Ζερβόδεξος
Η ονομασία του προέρχεται από τη φορά με την οποία χορεύουν οι χορευτές, που εναλλάσσεται πότε προς τα δεξιά και πότε προς τα αριστερά (ζερβά). Ξεκινώντας, πηγαίνουν προς τα δεξιά, πιασμένοι όπως τη σούστα, ο ένας δίπλα από τον άλλον. Όταν ο ρυθμός της μουσικής αλλάξει, τότε αλλάζουν φορά και ο τελευταίος γίνεται πρώτος. Στον αργό ρυθμό πάνε ζερβά και στον γρήγορο, δεξιά. Χορεύεται με το "Μια Κυριακή ημέρα..."

Κάτω Αρχαγγέλου

Ανοίγει το γλέντι του γάμου και κατά τη διάρκεια του λέγονται τα παινέματα για τον γαμπρό, τη νύφη, τους συμπέθερους και τους κουμπάρους. Το πιάσιμο είναι σταυρωτό και τα βήματα σαν περπάτημα.

«Νέβα, κατέβα Παναγιά με τον Μονογενή σου,

στο αντρόγυνο που κάναμε,

να δώσεις την ευχή σου.

Δώστ’ τους Παναγιά μου χρόνια,

σαν τις λεμονιάς τα κλώνια.

Γαμπρός μας είναι ο ήλιος

κι η νύφη το φεγγάρι,

κι η πούλια και ο αυγερινός

επιάσασει κουμπάροι.

Σαν τα λουλούδια του κάμπου,

ο γαμπρός και η νύφη λάμπουν.

Της νυφοπούλας πρέπει της,

κορόνα στο κεφάλι,

που ‘ναι τιμή της ξακουστή

κι δόξα της μεγάλη.

Νυφοπούλα να γηράσεις
και τρισέγγονα να πιάσεις.»

Το Ρηνάκι

Είναι ο τελευταίος χορός που χορεύεται στους γάμους από συγγενείς και φίλους πριν συνοδεύσουν το ανδρόγυνο στο σπίτι του. Ο ρυθμός είναι αργός. Οι χορευτές πιάνονται σταυρωτά, όπως στη σούστα, και προχωρούν δύο βήματα μπροστά και ένα πίσω.

«Ωραία νυμφοπούλα μου

έρι στο ρινάκι μου,

πρέπει να το 'χεις χάρη,

γιατί σου δώσαμε σταυρό

έρι στο ρινάκι μου,

με το μαργαριτάρι.»

Πηγές

1. http://www.pare-dose.net/85#ixzz47QmzZRl8
2. http://www.pi-schools.gr/lessons/gymnastics/ypost_yliko/paradosiakoi/eisagogika.html

Δόμνα Κρητικού